Zaczynając przygodę ze wspinaniem od sztucznej ściany możesz polegać na sprzęcie, który na większości ścian można wypożyczyć. Kiedy przychodzi czas na pierwszy wyjazd w skały często stajesz przed koniecznością zakupu sprzętu. Pozwól, że pomogę ci w dokonaniu świadomego wyboru i podpowiem
Jaki sprzęt wspinaczkowy na początek
Przed zakupem sprzętu pamiętaj, by w miarę możliwości weryfikować atest
Zdecydowanie odradzam też, przynajmniej na początku, zakup sprzętu z drugiej ręki. Sprzęt, szczególnie przeznaczony do asekuracji, ma być pewny, ze sprawdzonego źródła. Pamiętaj, że służy do uchronienia ciebie i twoich partnerów przed upadkiem z wysokości, który potencjalnie grozi ciężkimi obrażeniami lub śmiercią. Czy rzeczywiście warto w tej sytuacji ryzykować dla oszczędzenia kilkudziesięciu złotych?
Sprzęt, którego używasz do wspinania to przede wszystkim uprząż wspinaczkowa, przyrząd asekuracyjny, lina oraz buty. Jeżeli najczęściej będziesz używać tych rzeczy na ściance a tylko od czasu do czasu w skałach, dobrze byłoby dokonać wyboru możliwie uniwersalnego tak, aby zakupiony sprzęt nadawał się do wspinania na ściance oraz w skałkach.
Zacznijmy od uprzęży wspinaczkowej. O ile to możliwe wybierz się do lokalnego sklepu wspinaczkowego i przymierz kilka modeli uprzęży. Poszczególne modele różnią się wymiarami i mimo zmiany rozmiaru nie zawsze będą się dobrze dopasowywać. Przymiarka kilku modeli pozwoli dobrać coś, w czym czujesz się komfortowo. Jeśli nie masz w pobliżu sklepu wspinaczkowego poproś znajomych na ścianie, by pozwolili przymierzyć swoje uprzęże. Możesz też zaufać modelowi, który wypożyczasz na ścianie o ile okazał się wygodny. Mając tylko możliwość zakupu zdalnego możesz zamówić kilka modeli i wybrać jeden odsyłając pozostałe.
Wybierając uprząż dobrze jest wiedzieć, że niektóre modele, szczególnie ultralekkie, sportowe, nie będą bardzo trwałe i przy intensywnym użytkowaniu na ściance dość szybko będą miały ślady zużycia.
Buty wspinaczkowe
Temat rzeka. Zanim wybierzesz swoje pierwsze buty wspinaczkowe ważna informacja. Każdy but wspinaczkowy zużywa się stosunkowo szybko. Oczywiście niektóre buty zużyją się szybciej, inne posłużą dłużej natomiast nie da się tego porównać ze zużyciem butów turystycznych czy zwykłych, na ulicę. Dzieje się tak dlatego, żę guma butów wspinaczkowych ma bardzo wysoką przyczepność a więc tarcie jest także znaczne. Trochę jak z oponami w boidach F1. Przyczepność i zdolność do przenoszenia mocy jest wielka ale opony zmieniane są kilkukrotnie podczas jednego wyścigu.
Pierwsze buty wspinaczkowe używane przez początkującego wspinacza z pewnością nie będą wykorzystywane w sposób optymalny. Wynika to z braku znajomości techniki oraz wspinania w miejscach, które nie wymagają wyrafinowanego wspinania. Wobec tego zakup np. specjalistycznych modeli do bouldergingu, które oferują świetną pracę pięty czy podhaczanie palców nie ma większego sensu. Początkujący wspinacz nie wykorzysta możliwości takich butów. Podobnie delikatne buty tarciowe, bardzo miękkie, gwarantujące świetne czucie buty z przeznaczone do zawodów. Ich bardzo cienka podeszwa, czasem 3 lub nawet 2,5mm grubości zużyje się momentalnie.
Trwałość jest istotnym parametrem przy zakupie pierwszych butów, Polecam modele z grubszą podeszwą, które dłużej będą znosić słabą technikę i ześliznięcia ze stopni. Będą także tańsze niż bardziej zaawansowane modele.
Dla lepszej orientacji w ofercie warto przejrzeć ofertę czołowych producentów i zapoznać się z przeznaczeniem poszczególnych modeli. Wspinanie jest bardzo różnorodne w zależności od tego, w jakiej skale jest uprawiane. Inne buty będą się sprawdzać na małych stopniach, tzw krawądkach, inne z kolei przydadzą się na drogi, gdzie decyduje dobre tarcie a but dopasuje się do możliwie dużej powierzchni skały. W pierwszym przypadku buty powinny być możliwie sztywne w drugim przeciwnie – miękkie. Mamy jeszcze wspinanie w rysach, wspinanie w przewieszeniu, dziurki, bouldering itp…
Dla początkującego to gąszcz informacji na który nakładają się jeszcze tematy związane z dobraniem rozmiaru. Dobrze jest dobierać buty w lokalnym sklepie i poprosić o poradę sprzedawcę. Podobnie jak przy zakupie uprzęży jego sugestie mogą być bardzo pomocne a w przypadku butów wspinaczkowych oszczędzą nam rozczarowania spowodowanego niewłaściwym doborem rozmiaru. Generalne zasada, mówiąca o tym, że but wspinaczkowy powinien być “ciasny” jest bardzo nieprecyzyjna. Poszczególne modele czy fasony różnią się na tyle, że to, co w przypadku jednego będzie oznaczało but za duży, w przypadku innego ten sam rozmiar będzie tak mały, że nie będziecie w stanie z niego korzystać.
Lina asekuracyjna.
W zastosowaniach asekuracyjnych w czasie wspinania wykorzystujemy liny dynamiczne. Oznacza to, że są one w stanie pochłaniać część energii jaka powstaje na skutek wyhamowania lotu odpadającego wspinacza za pomocą pozostałych elementów układu asekuracyjnego. Brzmi to nieco skomplikowanie, szczególnie dla początkujących. Dlatego najlepiej przed zakupem liny przejść jednak szkolenie z asekuracji, na którym instruktor poinformuje o sposobie prawidłowego wykorzystania liny.
O wyborze rodzaju liny decyduje planowane jej wykorzystanie. Wspinanie na sztucznych ścianach to przeważnie drogi stosunkowo krótkie, rzadko przekraczające 20 metrów, więc lina o długości 40mtr jest w większości przypadków doskonała do treningów na hali. Z drugiej strony miłośnicy wspinania na Jurze, szczególnie na niewybitnych skałkach doceniają zalety takiej liny i często korzystają z lin o długości 40-50 metrów. Są one wygodne w użyciu – można taką linę szybko przygotować do wspinania, zajmuje niewiele miejsca i jest lekka.
Jeżeli jednak planujecie wyjazdy w rejony, gdzie drogi mają przeszło 30 metrów a dodatkowo są przewieszone warto pomyśleć o linie 70 czy nawet 80 metrowej. Upadki spowodowane “ucieczką” zbyt krótkiej liny z przyrządu asekuracyjnego
Pamiętaj też o początkowej uwadze na temat atestów. Szczególnie ważne jest to w przypadku lin asekuracyjnych. Ich parametry związane z wyłapywaniem odpadnięć są decydujące. Jednocześnie mimo spełniania norm bezpieczeństwa różnią się one czasem dość znacznie. I tak na przykład liny mogą działać z różną siłą w czasie wyhamowania odpadnięcia o określonych warunkami normy testu. Innymi słowy “szarpnięcie” może być słabsze bądź silniejsze zależnie od zastosowanej liny choć w obu przypadkach siły te powinny mieścić się w normie.
Średnica liny wspinaczkowej to istotny parametr z punktu widzenia początkującego wspinacza. Niech nie zmyli was to, że średnice lin są do siebie zbliżone. Różnica między liną 10mm a 9,2mm jest znacząca z punktu widzenia asekurującego. Pamiętajcie, że lina o mniejszej średnicy wymaga większej wprawy od asekurującego. Będzie szybciej “uciekała” w dłoni i przyrządzie asekuracyjnym. Dlatego dla początkujących polecane są liny około 10mm średnicy. Najpopularniejsze są w tej chwili pojedyncze liny o średnicy między 9,8 a 9,4mm.
Oprócz długości i średnicy a także parametrów związanych z wytrzymałością, ilością odpadnięć czy siłą graniczną kolejna ważna cecha lin używanych we wspinaczce skalnej jest impregnacja. To pozornie nieistotne zabezpieczenie (nie wpływa na techniczne parametry liny) jest jednocześnie jednym z tych, które decydują o długowieczności i komforcie użytkowania. Liny impregnowane bowiem dłużej pozostają czyste, mniej zużywa się ich oplot a więc są trwalsze.
Ze średnicą związana jest także waga liny. Podawana w gramach na metr pozwala się zorientować ile dodatkowych kilogramów będziemy nosić w plecaku. Warto zauważyć, że dobrze zaimpregnowane, czyste liny niechłonące wilgoci to zdecydowanie najlżejsze liny. A więc warto wybierać liny impregnowane.
Przyrząd asekuracyjny należy do podstawowych elementów zestawu sprzętu wspinaczkowego. Obojętne czy wspinasz się na wędkę czy “z dołem” będziesz z niego korzystać. Do dyspozycji mamy przyrządy służące wyłącznie do asekuracji oraz asekuracyjno zjazdowe. W pierwszej grupie znajdziecie wiele przyrządów półautomatycznych to znaczy takich, w których lina zablokuje się sama w przypadku odpadnięcia wspinacza. Do tej grupy zalicza się np Click up a także, w pewnym stopniu Grigri.
Wśród przyrządów asekuracyjno zjazdowych króluje kubek asekuracyjny we wszystkich odmianach. Najważniejsze z nich to produkowany przez firmę Petzl Reverso oraz ATC Guide od Black Diamonda. Zasadniczą cechą kubka typu Reverso jest możliwość pracy na dwóch żyłach oraz zastosowania w górnym stanowisku na drogach wielowyciągowych.
Dla początkujących zalecana jest nauka asekuracji za pomocą kubka. Przyrządy półautomatyczne mogą spowodować wykształcenie nieprawidłowych nawyków, jak np puszczanie liny ręką hamującą. Utrudniają też podawanie luzu i dynamiczną asekurację prowadzącego. Na niektórych sztucznych ścianach zalecane lub wręcz wymagane jest asekurowanie przyrządem półautomatycznym. Najlepiej więc zapoznać się i opanować obydwa. Można to zrobić zapisując się na kurs asekuracji na sztucznej ścianie.
Osobno należy wymienić GriGri. Jest to bardzo interesujący, półautomatyczny przyrząd, który umożliwia bezpieczną asekurację na wędkę jak również zjazd na pojedynczej linie. Dla wprawnych wspinaczy sportowych będzie też świetnym przyrządem asekuracyjnym przy pokonywaniu dróg z dolną asekuracją.
Karabinek zakręcany.
Przyrząd asekuracyjny wpinacie do łącznika uprzęży za pomocą zakręcanego karabinka. Najwygodniejszy do tego celu jest karabinek typu HMS. Tutaj uwaga – nie każdy zakręcany karabinek jest karabinkiem HMS. Ten typ ma szeroki jeden koniec i węższy drugi. Dzięki temu można na nim wygodnie zawiązać węzeł – półwyblinkę. I od skróconej niemieckiej nazwy tego węzła bierze się nazwa karabinka.
Zakręcany karabinek oznacza, że jego zamek można zabezpieczyć przed otwarciem. Rozwiązania są różne – od klasycznej nakrętki blokującej przez zamek ze sprężyną aż po magnetyczne zatrzaski. Na początek im prościej tym lepiej. Niektóre firmy, np Edelrid, oferują modele, które dzięki dodatkowemu oznaczeniu (np czerwona farba) pozwalają się łatwo zorientować, że zamek nie został zabezpieczony przed otwarciem.
Ekspresy wspinaczkowe służą do wpinania liny w stałe punkty asekuracyjne umieszczone w ścianie. Na sztucznych ścianach ekspresy są częścią stałego wyposażenia. W skałach musicie mieć własne i samodzielnie je rozwieszać podczas prowadzenia drogi lub przygotowania drogi do poprowadzenia.
Sam ekspres to dwa karabinki połączone taśmą. Pierwszy przeznaczony jest do wpięcia w punkt asekuracyjny. Drugi do wpięcia liny. Ten drugi często ma wyprofilowany zamek tak, by ułatwić wpięcie liny. Dodatkowo może mieć gumową opaskę zabezpieczającą przed obracaniem się karabinka w taśmie.
Kask wspinaczkowy
Coraz więcej osób decyduje się na korzystanie z kasku wspinaczkowego w skałach. Nigdy nie wiadomo, jak zakończy się odpadnięcie. Przy obróceniu głową w dół lub plecami do ściany kask może uratować nasze zdrowie lub życie. Przy czym długość lotu nie ma tu znaczenia – nawet krótkie odpadnięcia mogą się tak zakończyć. Oprócz tego zagrożeniem może być kruszyzna lub osoby wspinające się w pobliżu, na których zachowania nie mamy wpływu. Dlatego warto rozważyć wspinanie w kasku nawet w dobrze znanych rejonach.
